Rhinopneumonie

Ieder jaar lezen we het opnieuw: “rhino-uitbraak in een stal”. Rhino oftewel rhinopneumonie is een zeer besmettelijke virale infectie die verlammingsverschijnselen, ademhalingsproblemen of abortus kan veroorzaken. Er zijn twee varianten, nl. EHV-1 en EHV-4, die beide wijd verspreid voorkomen in de paardenpopulatie op de hele wereld. Maar wat is rhinopneumonie precies? Hoe vermijd je een uitbraak? En wat moet je doen als een paard toch besmet is?

Wat is Rhinopneumonie?

Rhinopneumonie of Equine Herpes Virus (EHV) is een virus dat wereldwijd voorkomt en abortus, ademhalingssymptomen of zenuwsymptomen veroorzaakt. Er bestaan verschillende stammen van dit virus, waarvan EHV-1 en EHV-4 het meeste voorkomen.
EHV-1 kan verantwoordelijk zijn voor abortusstormen en is de enige stam die naast ademhalingsstoornissen, ook zenuwsymptomen kan veroorzaken. EHV-4 daarentegen kan een individuele abortus tot gevolg hebben, maar tast vooral het ademhalingsstelsel aan.
Herpesvirussen zijn virussen die het voor ons en voor het paard erg lastig maken. Het zijn immers virussen die, zonder symptomen, aanwezig blijven in hun gastheer na eenmalige infectie en die terug ziekte kunnen veroorzaken gedurende periodes van verminderde immuniteit, bv. tijdens stress, ziekte,..  net zoals de koortslip bij mensen. Paarden die dit virus bij zich hebben, worden dragers genoemd en vormen een soort reservoir van het herpesvirus. Bij heropflakkering zullen zij het virus opnieuw uitscheiden.

Hoe gebeurt de overdracht tussen paarden?

De besmette partikels komen via de neusvloei van een geïnfecteerd dier of tijdens het hoesten in de omgeving terecht. Ook het vruchtwater, de vruchtvliezen en de foetus na een abortus zorgen voor viruspartikels in de omgeving. Het Equine Herpesvirus kan ongeveer een maand in de buitenlucht overleven. De geïnfecteerde partikels die zich in de omgeving bevinden zullen via lucht, materiaal, kledij,.. verplaatst worden. Een ander paard kan deze geïnfecteerde deeltjes inademen en zo zelf besmet geraken.

Wat zijn de symptomen?

Abortus door EHV ontstaat meestal plots, zonder voorafgaande symptomen. De tijd tussen het moment van infectie en de eigenlijke abortus kan variëren van twee weken tot enkele maanden. Op die manier kunnen er, in het geval van EHV-1, al veel merries besmet zijn vooraleer men er weet van heeft. Dit zal dan resulteren tot een echte abortusstorm. In het geval van besmetting met EHV-4 is er minder overdacht van het virus tussen de paarden onderling, waardoor er ook slechts een enkele merrie zal aborteren.
EHV veroorzaakt een ontsteking van de bloedvaten van de baarmoeder, met het loslaten van de placenta tot gevolg. Hierdoor krijgt de foetus geen zuurstof in de baarmoeder, met verstikking van de foetus tot gevolg. De abortus gebeurt in het laatste trimester van de dracht, nl. 8-11 maanden dracht. Aan de merrie valt er, behalve de abortus, niets op te merken, en de geaborteerde foetus is meestal vers. Wanneer de foetus pas op het einde van de dracht geïnfecteerd wordt, wordt het veulen wel levend geboren. In dit geval is het veulen erg zwak of binnen de twee dagen ernstig ziek. Dit uit zich in een suf, slap veulen met koorts, ademhalingsproblemen, geelzucht en soms zenuwsymptomen dat uiteindelijk niet langer dan 3 dagen zal overleven.

Bij aantasting van het ademhalingsstelsel varieert het klinisch beeld sterk. De symptomen zijn het ergst bij jonge paarden, aangezien zij nog weinig blootgesteld zijn geweest aan virussen of bacteriën en dus nog weinig weerstand hebben opgebouwd. Naast jonge paarden zijn ook paarden in training gevoeliger wegens stress. Het begint meestal met neusvloei, lichte hoest en verminderde prestatie. Ook koorts, verminderde eetlust en gezwollen benen kunnen voorkomen.  Aangezien het paard tijdelijk verzwakt is, is het gevoeliger voor bacteriën die in de omgeving aanwezig zijn. Wanneer bacteriële complicatie optreedt, wordt de neusvloei etterig. Besmette paarden zijn meestal na twee weken volledig hersteld.

Zoals eerder vermeld blijft het virus na het doormaken van de infectie inactief aanwezig bij het paard. Gedurende periodes van verminderde immuniteit zoals bij transport, hergroepering, spenen, andere ziekte, overbezetting, stress,… kan het virus opnieuw actief worden. Bij reactivatie zijn de symptomen milder en van kortere duur en soms zelfs symptoomloos. Toch wordt ook dan het virus uitgescheiden en verspreid in de omgeving.

Naast abortus en ademhalingsstoornissen kan EHV-1 ook het zenuwstelsel aantasten met verlammingsverschijnselen tot gevolg. In dit geval is het ziekteverloop erg acuut. Het virus veroorzaakt schade aan de bloedvaten van de hersenen en ruggenmerg met beschadiging van de zenuwcellen tot gevolg. Dit wordt zichtbaar als ataxie van de achterhand, verlamming van de staart en de blaas met zelfs volledige verlamming tot gevolg. Net zoals bij ademhalingsstoornissen kan ook hierbij zwelling van de benen en de balzak plaatsvinden.